[su_quote]- Dzień dobry, mam taki problem, moja córka nie mówi r, znaczy głoski er, znaczy tak jak ja.[/su_quote]
Na początek kilka faktów o głosce R:
– jest uważana za najtrudniejszą głoskę w systemie języka polskiego
– zwykle pojawia się w mowie dziecka jako ostatnia, gdy wszystkie inne głoski są już wypowiadane
– zgodnie z normą powinna zostać opanowana około 6 roku życia
– do tego czasu najczęściej jest zastępowana przez głoskę l lub j
– trudności z wymową głoski r nazywamy rotacyzmem lub reraniem (o ironio!)
– aby prawidłowo wymówić r, trzeba wprawić w ruch wibracyjny czubek języka, co jest niełatwym zadaniem i wymaga dużej sprawności aparatu artykulacyjnego.
Czy dziecko, które nie mówi r, ma wadę wymowy?
To zależy.
Bardzo ważna jest różnica pomiędzy tym czy dziecko nie mówi r czy też mówi r w sposób nieprawidłowy.
Jeśli głoska r jest zastępowana przez inną głoskę (najczęściej l lub j) i dziecko mówi np. lowel zamiast rower, jadio zamiast radio – nazywamy to substytucją i do 6 roku życia jest to norma rozwojowa!
Jeśli jednak dziecko zastępuje głoskę r dźwiękiem, który w języku polskim nie występuje, wtedy mówimy o wadzie wymowy.
Przykładowe pozasystemowe realizacje głoski r to np.:
– tzw. r francuskie, języczkowe – w systemie języka polskiego nie mamy takiego dźwięku
– dźwięk pomiędzy r a y (podobnie jak w wymowie H. Gronkiewicz-Waltz)
– r jednouderzeniowe, bezwibracyjne (tak wypowiada głoskę r D. Tusk)
– r wargowe (jak w wymowie K. Szczuki)
Wada wymowy wymaga interwencji logopedy niezależnie od wieku dziecka. Jeśli słyszymy, że maluch w miejscu głoski r wstawia nieistniejący dźwięk – nie zwlekamy! Im szybciej zabierzemy się za korektę wymowy, tym krócej będzie utrwalał się nieprawidłowy wzorzec.
Czy dziecko z tego wyrośnie?
Rzućmy okiem na dwa przypadki:
Krysia ma 5 lat i zdanie Robert rysuje rowery wymawia następująco: Lobelt lysuje lowely.
Czy rodzice powinni zabrać Krysię do logopedy?
Nie. Krysia nie ma jeszcze 6 lat, jej narządy mowy wciąż przygotowują się do wymowy tej najtrudniejszej głoski. Do logopedy warto się wybrać, jeśli za rok głoska r nadal będzie zastępowana przez l.
Zosia ma 3 lata i zdanie Robert rysuje rowery wymawia następująco: Hrobehrt hrysuje hrowehry.
Czy rodzice powinni zabrać Zosię do logopedy?
Tak. Dźwięk, który wypowiada Zosia w miejscu głoski r jest nieprawidłowy i prawdopodobieństwo, że przekształci się on we właściwie brzmiącą głoskę, jest bardzo małe. W zdecydowanej większości dźwięki pozasystemowe, które nie są skorygowane do prawidłowych, zostają już na całe życie jako wady wymowy.
W części II (klik) opowiem o przyczynach rotacyzmu oraz o tym, czy wada wymowy może być dziedziczna. Dowiecie się także co można zrobić, aby zapobiegać rotacyzmowi i uchylę rąbka tajemnicy co za czary mary robi logopeda, że udaje się uzyskać prawidłowe r. Dajcie znać, co jeszcze na temat tej trrrudnej głoski chcielibyście wiedzieć!
Do pogadania!
U.